انواع ارز دیجیتال چیست؟

انواع دسته بندی ارزهای دیجیتال

• • ارزهای پرداخت (Payment Cryptocurrencies)

• • استیبل کوین‌ها (Stablecoins)

• • توکن‌های کاربردی (Utility Tokens)

• • توکن‌های امنیتی (Security Tokens)

• • میم کوین‌ها (Meme Coins)

• • توکن‌های غیرمثلی (NFTs)

• • توکن‌های زیرساختی (Infrastructure Tokens)

• • توکن‌های مالی (Financial Tokens)

ارزهای دیجیتال پرداختی (Payment Cryptocurrencies)

ارزهای پرداخت، اولین و شناخته‌شده‌ترین انواع ارز دیجیتال هستند که با هدف تسهیل تراکنش‌های مالی و انتقال ارزش ایجاد شده‌اند. این ارزها به کاربران اجازه می‌دهند تا بدون نیاز به واسطه‌های مالی سنتی مانند بانک‌ها، ارزش را به صورت دیجیتال منتقل کنند.

بیت کوین (BTC)، اولین و بزرگ‌ترین ارز دیجیتال جهان، مهم‌ترین نمونه از انواع ارز دیجیتال پرداختی است. بیت کوین با هدف ایجاد یک سیستم پرداخت الکترونیکی همتا به همتا طراحی شد که امکان انجام تراکنش‌های مالی را بدون نیاز به نهادهای مالی فراهم می‌کند. لایت کوین (LTC)، بیت کوین کش (BCH) و دوج کوین (DOGE) نیز از دیگر نمونه‌های ارزهای پرداختی هستند.

ارزهای پرداختی معمولاً دارای ویژگی‌های زیر هستند:

• • سرعت و هزینه تراکنش مناسب برای پرداخت‌های روزمره

• • قابلیت تقسیم به واحدهای کوچک‌تر

• • پذیرش گسترده در فروشگاه‌ها و سرویس‌های آنلاین

• • امنیت بالا در انتقال ارزش

در دسته ارزهای پرداخت، برخی انواع ارز دیجیتال نیز وجود دارند. ارزهای ذخیره ارزش (Store of Value) مانند بیت کوین، به دلیل محدودیت عرضه و پذیرش گسترده، به عنوان دارایی‌هایی برای حفظ ارزش در طول زمان استفاده می‌شوند. ارزهای حریم خصوصی (Privacy Coins) مانند مونرو (XMR) و زی‌کش (ZEC) نیز با تمرکز بر حفظ محرمانگی تراکنش‌ها طراحی شده‌اند.

استیبل کوین ها (Stablecoins)

استیبل کوین‌ها نوعی از انواع ارز دیجیتال هستند که برای حل مشکل نوسانات قیمتی شدید در بازار کریپتو طراحی شده‌اند. این ارزها ارزش خود را به دارایی‌های باثبات مانند ارزهای فیات (دلار، یورو)، کالاها (طلا) یا حتی سایر ارزهای دیجیتال وابسته می‌کنند.

استیبل کوین‌ها به 3 دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

• • استیبل کوین‌های با پشتوانه فیات: مانند تتر (USDT) و یو‌اس‌دی کوین (USDC) که با پشتوانه ارزهای سنتی مانند دلار آمریکا صادر می‌شوند. برای هر توکن، معادل آن در دلار (یا ارز دیگر) در ذخایر نگهداری می‌شود.

• • استیبل کوین‌های با پشتوانه رمزارز: مانند دای (DAI)، که با وثیقه‌گذاری سایر ارزهای دیجیتال پشتیبانی می‌شوند. این استیبل کوین‌ها معمولاً با بیش از ارزش خود وثیقه‌گذاری می‌شوند تا در برابر نوسانات بازار مقاوم باشند.

• • استیبل کوین‌های الگوریتمی: مانند USDD، که بدون پشتوانه فیزیکی و با استفاده از الگوریتم‌ها و قراردادهای هوشمند برای تنظیم عرضه و تقاضا، ثبات قیمت خود را حفظ می‌کنند.

استیبل کوین‌ها کاربردهای متنوعی دارند، از حفظ ارزش در بازارهای متلاطم گرفته تا تسهیل تجارت در صرافی‌های ارز دیجیتال و پرداخت‌های مرزی با هزینه کم. آن‌ها پلی بین دنیای ارزهای سنتی و دیجیتال ایجاد کرده‌اند و نقش مهمی در اکوسیستم امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) دارند.

توکن های کاربردی (Utility Tokens)

توکن‌های کاربردی برای ارائه دسترسی به محصول، خدمت یا ویژگی خاصی در یک اکوسیستم بلاکچین طراحی شده‌اند. این توکن‌ها نه به عنوان ابزار سرمایه‌گذاری، بلکه به عنوان وسیله‌ای برای تعامل با یک برنامه یا پلتفرم خاص در نظر گرفته می‌شوند.

اتر (ETH)، توکن بومی شبکه اتریوم، نمونه‌ای از یک توکن کاربردی است که برای پرداخت کارمزدها (گس)، اجرای قراردادهای هوشمند و تعامل با برنامه‌های غیرمتمرکز (dApps) استفاده می‌شود. توکن‌های فایل کوین (FIL) برای پرداخت هزینه ذخیره‌سازی داده‌های غیرمتمرکز و بیسیک اتنشن توکن (BAT) برای پاداش‌دهی به کاربران در اکوسیستم مرورگر بریو (Brave) نیز نمونه‌های دیگری از توکن‌های کاربردی هستند.

ویژگی‌های کلیدی توکن‌های کاربردی عبارتند از:

• • ارائه دسترسی به خدمات یا امکانات خاص

• • پرداخت کارمزدهای تراکنش در شبکه

• • مشارکت در حاکمیت پلتفرم

• • دریافت پاداش‌های دیجیتال

ارزش توکن‌های کاربردی معمولاً به میزان تقاضا برای خدمات پلتفرم، حجم تراکنش‌ها و رشد اکوسیستم وابسته است. با افزایش محبوبیت و استفاده از پلتفرم، ارزش توکن‌های کاربردی آن نیز می‌تواند افزایش یابد.

توکن های امنیتی (Security Tokens)

توکن‌های امنیتی، نمایانگر دیجیتالی دارایی‌های مالی سنتی مانند سهام، اوراق قرضه یا املاک هستند که روی بلاکچین ایجاد شده‌اند. این توکن‌ها ارزش خود را از یک دارایی پایه می‌گیرند و مشمول مقررات اوراق بهادار هستند.

برخلاف توکن‌های کاربردی که برای استفاده در یک پلتفرم طراحی شده‌اند، توکن‌های امنیتی به هولدرهای خود حقوق مالی مانند سود سهام، حق رأی یا سهمی از درآمد می‌دهند. نمونه‌هایی از توکن‌های امنیتی شامل tZERO (TZROP) و Blockchain Capital (BCAP) هستند.

توکن‌های امنیتی دارای مزایای متعددی نسبت به اوراق بهادار سنتی هستند:

• • افزایش نقدشوندگی دارایی‌های کم‌تحرک مانند املاک یا هنر

• • کاهش هزینه‌های معاملات با حذف واسطه‌ها

• • امکان مالکیت جزئی دارایی‌های گران‌قیمت

• • شفافیت بیشتر در ثبت مالکیت و انتقال آن

عرضه توکن‌های امنیتی معمولاً از طریق عرضه اولیه توکن امنیتی (STO) انجام می‌شود که برخلاف ICOها، تحت نظارت نهادهای تنظیم‌کننده مانند کمیسیون بورس و اوراق بهادار (SEC) در ایالات متحده است.

میم کوین ها (Memecoins)

میم کوین‌ها یکی از انواع ارز دیجیتال هستند که از فرهنگ اینترنت و میم‌ها الهام گرفته‌اند و عمدتاً با هدف سرگرمی یا شوخی ایجاد شده‌اند. این دسته از انواع ارز دیجیتال معمولاً کاربرد عملی محدودی دارند و بیشتر بر پایه حمایت جامعه و هیجان بازار ارزش‌گذاری می‌شوند.

دوج کوین (DOGE)، که در سال 2013 به عنوان یک شوخی ایجاد شد، اولین و معروف‌ترین میم کوین است که از یک میم سگ نژاد شیبا اینو الهام گرفته شده است. شیبا اینو (SHIB) و پپه (PEPE) نیز از دیگر میم کوین‌های محبوب هستند.

ویژگی‌های اصلی میم کوین‌ها عبارتند از:

• • ارتباط نزدیک با فرهنگ آنلاین و شبکه‌های اجتماعی

• • نوسانات قیمتی شدید براساس روندهای رسانه‌های اجتماعی

• • جامعه قدرتمند و پرشور حامیان

• • عدم وجود کاربرد عملی قابل توجه در اکثر موارد

میم کوین‌ها معمولاً پرریسک‌ترین از انواع ارز دیجیتال محسوب می‌شوند، زیرا ارزش آنها بیشتر به شهرت و هیجانات بازار وابسته است تا ارزش ذاتی یا کاربرد عملی. با این حال، برخی از میم کوین‌ها مانند دوج کوین توانسته‌اند پذیرش قابل توجهی را در بین برخی فروشندگان و خدمات به دست آورند.

توکن های غیرمثلی (NFTs)

توکن‌های غیرمثلی یا NFT (Non-Fungible Tokens) نوع منحصر به فردی از انواع ارز دیجیتال هستند که برخلاف سایر ارزها و توکن‌ها، غیرقابل تعویض و منحصر به فرد هستند. به این معنی که هر NFT دارای خصوصیات منحصر به فردی است که آن را از سایر توکن‌ها متمایز می‌کند. در حالی که یک بیت کوین دقیقاً برابر با بیت کوین دیگر است (مثلی)، هر NFT یکتا و غیرقابل جایگزین با دیگری است.

NFT‌ها معمولاً برای نشان دادن مالکیت دیجیتال بر آثار هنری، محتوای دیجیتال، آیتم‌های بازی، اسناد مهم و سایر دارایی‌های منحصر به فرد استفاده می‌شوند. آنها از طریق قراردادهای هوشمند روی بلاکچین‌هایی مانند اتریوم، سولانا یا پالیگان ساخته می‌شوند. استاندارد ERC-721 در اتریوم، یکی از پرکاربردترین استانداردها برای ساخت NFT است.

کاربردهای توکن‌های غیرمثلی (NFTs)

ویژگی‌های کلیدی توکن‌های غیرمثلی عبارتند از:

• • هنر دیجیتال: هنرمندان می‌توانند آثار خود را به عنوان NFT منتشر کنند و از فروش و حتی فروش‌های ثانویه آن سود ببرند.

• • اقلام بازی: آیتم‌ها، کاراکترها و دارایی‌های درون بازی‌ها می‌توانند به عنوان NFT صادر شوند، به بازیکنان امکان مالکیت واقعی و قابلیت معامله در خارج از محیط بازی را می‌دهند.

• • کلکسیون‌های دیجیتال: پروژه‌هایی مانند Bored Ape Yacht Club و CryptoPunks، کلکسیون‌های محبوبی از NFT‌ها هستند که ارزش قابل توجهی پیدا کرده‌اند.

• • مدارک و گواهینامه‌ها: NFT‌ها می‌توانند برای صدور مدارک تحصیلی، گواهینامه‌ها و اسناد رسمی استفاده شوند.

• • بلیط‌ها و دسترسی‌ها: رویدادها، کنسرت‌ها و کنفرانس‌ها می‌توانند از NFT‌ها به عنوان بلیط‌های دیجیتال استفاده کنند.

• • املاک مجازی: در دنیاهای مجازی و متاورس، زمین و ساختمان‌ها به شکل NFT خرید و فروش می‌شوند.

ارزش‌گذاری NFT‌ها به عوامل متعددی بستگی دارد، از جمله کمیابی، خواستار بازار، شهرت سازنده، کیفیت هنری و امکانات و مزایای اضافی که توکن ارائه می‌دهد. برخی از NFT‌ها به قیمت‌های باورنکردنی فروخته شده‌اند؛ به عنوان مثال، اثر «Everydays: The First 5000 Days» هنرمند دیجیتال بیپل (Beeple) در سال 2021 به قیمت بیش از 69 میلیون دلار به فروش رسید!

با این حال، بازار NFT نیز با چالش‌هایی مواجه است، از جمله نگرانی‌های زیست‌محیطی (به دلیل مصرف انرژی بلاکچین‌ها)، مسائل حقوق مالکیت معنوی و نوسانات شدید قیمت که می‌تواند به حباب‌های سرمایه‌گذاری منجر شود.

مقاله پیشنهادی: ترندهای ارز دیجیتال در سال 2025

توکن های زیرساختی (Infrastructure Tokens)

توکن‌های زیرساختی، دسته مهمی از انواع ارز دیجیتال هستند که به توسعه و بهبود فناوری پشتیبان سایر ارزهای دیجیتال کمک می‌کنند. این توکن‌های ارز دیجیتال معمولاً با شبکه‌های بلاکچین ارتباط دارند که قابلیت قراردادهای هوشمند را ارائه می‌دهند و بستری برای توسعه برنامه‌های غیرمتمرکز فراهم می‌کنند.

در بین انواع مختلف ارز دیجیتال، توکن‌های زیرساختی نقش حیاتی در پیشرفت کل اکوسیستم رمزارزها ایفا می‌کنند.

انواع مختلف توکن‌های زیرساختی

توکن‌های زیرساختی به چند زیرگروه تقسیم می‌شوند:

توکن‌های توسعه برنامه: این انواع ارز دیجیتال به پلتفرم‌هایی مربوط می‌شوند که به توسعه‌دهندگان امکان ساخت برنامه‌های غیرمتمرکز (dApps) را می‌دهند. از نمونه‌های برجسته این دسته از انواع ارز دیجیتال می‌توان به اتر (ETH) در اتریوم، سولانا (SOL) و آوالانچ (AVAX) اشاره کرد. این پلتفرم‌های ارز دیجیتال اجازه می‌دهند تا برنامه‌های متنوعی از دیفای گرفته تا بازی‌ها و خدمات دیگر روی آنها ساخته شوند.

توکن‌های مقیاس‌پذیری: با افزایش محبوبیت ارزهای دیجیتال و بلاکچین‌ها، مسئله مقیاس‌پذیری (توانایی پردازش تعداد بیشتری از تراکنش‌ها) اهمیت بیشتری پیدا کرده است. توکن‌های مقیاس‌پذیری در میان انواع ارز دیجیتال، به راه‌حل‌هایی مربوط می‌شوند که هدف آنها افزایش ظرفیت تراکنش و کاهش هزینه‌هاست. این راه‌حل‌های ارز دیجیتال شامل:

• • آپتیمیستیک رول‌آپ‌ها (Optimistic Rollups)

• • رول‌آپ‌های دانش صفر (Zero-Knowledge Rollups)

• • خدمات دسترسی به داده (Data Availability Services)

توکن‌های ارتباطی: با توسعه وب3، زیرساخت‌های ارتباطی ارزهای دیجیتال اهمیت بیشتری پیدا کرده‌اند. این توکن‌های ارز دیجیتال شامل اتصال بلاکچین‌ها به داده‌های دنیای واقعی و تسهیل ارتباط بین شبکه‌های لایه اول و لایه دوم است.

اوراکل‌ها (oracles) مانند چین‌لینک (LINK) و پیث نتورک (PYTH) در بین انواع ارز دیجیتال، واسطه‌هایی هستند که داده‌های دنیای واقعی را به بلاکچین متصل می‌کنند. این انواع ارز دیجیتال، اطلاعات حیاتی مانند داده‌های مالی، قیمت‌ لحظه‌ای ارزهای دیجیتال و فیدهای رسانه‌های اجتماعی را به برنامه‌های غیرمتمرکز ارائه می‌دهند.

با افزایش تعداد بلاکچین‌ها و انواع ارز دیجیتال، ارتباط بین شبکه‌ها (cross-chain communication) نیز اهمیت بیشتری پیدا کرده است. پروژه‌های ارز دیجیتال مانند اکسلار (AXL)، سلر (CELR) و لایرزیرو (ZRO) بر روی ایجاد پل‌های ارتباطی بین بلاکچین‌های مختلف کار می‌کنند. این پل‌های ارز دیجیتال به کاربران اجازه می‌دهند دارایی‌ها و داده‌ها را بین شبکه‌های مختلف بلاکچین منتقل کنند.

توکن‌های زیرساختی با تمرکز بر حل چالش‌های فنی و بهبود کارایی سیستم‌های بلاکچین، نقش مهمی در توسعه و مقیاس‌پذیری اکوسیستم انواع ارز دیجیتال ایفا می‌کنند.

توکن های مالی (Financial Tokens)

توکن‌های مالی، دسته دیگری از انواع ارز دیجیتال هستند که ابزارهایی برای مدیریت و تبادل دارایی‌ها در اکوسیستم کریپتو ارائه می‌دهند. این توکن‌ها اغلب با پروتکل‌های دیفای مرتبط هستند و عملکردی مشابه خدمات مالی سنتی، اما با شفافیت و دسترسی بیشتر ارائه می‌دهند.

زیرگروه‌های توکن‌های مالی

توکن‌های مالی به چند زیرگروه اصلی تقسیم می‌شوند:

بازارهای مالی: این دسته شامل توکن‌های مرتبط با صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX)، پلتفرم‌های وام‌دهی و پل‌های بین بلاکچینی است. نمونه‌های برجسته توکن‌های مالی شامل:

• • یونی‌سواپ (UNI): یک صرافی غیرمتمرکز که به کاربران اجازه می‌دهد بدون واسطه، ارزهای دیجیتال خود را معامله کنند.

• • کرو (CRV): توکن پلتفرم Curve که برای معاملات استیبل کوین بهینه‌سازی شده است.

• • آوه (AAVE): یک پروتکل وام‌دهی غیرمتمرکز که به کاربران اجازه می‌دهد دارایی‌های خود را قرض دهند یا وام بگیرند.

مدیریت دارایی: این توکن‌ها به کاربران کمک می‌کنند تا دارایی‌های دیجیتال خود را بهینه‌سازی کنند. این دسته توکن‌ها شامل:

• • تجمیع‌کننده DEX: پلتفرم‌هایی که چندین صرافی غیرمتمرکز را بررسی می‌کنند تا بهترین قیمت را برای معاملات پیدا کنند.

• • تجمیع‌کننده بازده: ابزارهایی که به طور خودکار دارایی‌ها را بین پروتکل‌های وام‌دهی مختلف جابجا می‌کنند تا بیشترین بازده را به دست آورند.

محصولات ساختاریافته: این دسته شامل نوآوری‌های مالی پیشرفته در دیفای است:

• • استیکینگ مایع: توکن‌هایی مانند لیدو (LDO) که به کاربران این امکان را می‌دهند در حالی که ارزهای دیجیتال خود را استیک می‌کنند، همچنان بتوانند از نقدینگی آنها استفاده کنند. برای مثال، کاربران می‌توانند ETH خود را در Lido سپرده کنند و stETH دریافت کنند که می‌تواند در سایر پروتکل‌های دیفای استفاده شود.

• • دارایی‌های دنیای واقعی (RWAs): پروژه‌هایی مانند سنتریفیوژ (CFG) که به توکن‌سازی دارایی‌های فیزیکی مانند املاک، قراردادهای وام و اوراق بهادار روی بلاکچین کمک می‌کنند.

کاربردهای توکن‌های مالی

توکن‌های مالی به افراد بیشتری اجازه می‌دهند به خدمات مالی دسترسی داشته باشند، زیرا برخلاف سیستم مالی سنتی، نیازی به حساب بانکی یا احراز هویت پیچیده ندارند. این دموکراتیزه کردن دسترسی به خدمات مالی، یکی از مهم‌ترین کاربردهای ارزهای دیجیتال است.

با این حال، استفاده از توکن‌های مالی همراه با ریسک‌هایی مانند ریسک قرارداد هوشمند (خطای کد)، ریسک نوسانات بازار و ریسک نظارتی است. کاربران باید قبل از تعامل با این پروتکل‌ها، تحقیقات کافی انجام دهند و از استراتژی‌های مدیریت ریسک استفاده کنند.

جمع بندی

انواع ارز دیجیتال که در این مقاله بررسی کردیم، تنوع و پیچیدگی اکوسیستم بلاکچین را نشان می‌دهند. از ارزهای پرداخت مانند بیت کوین که به عنوان پول دیجیتال عمل می‌کنند، تا استیبل کوین‌ها که ثبات قیمتی ارائه می‌دهند، توکن‌های کاربردی که دسترسی به خدمات را فراهم می‌کنند، توکن‌های امنیتی که دارایی‌های سنتی را نمایندگی می‌کنند، میم کوین‌ها که از فرهنگ اینترنتی الهام گرفته‌اند، NFT‌ها که مالکیت دیجیتال منحصر به فرد را ممکن می‌سازند و توکن‌های زیرساختی که فناوری‌های پایه را تقویت می‌کنند، هر کدام کاربردهای خاص خود را دارند.

مقالات پیشنهادی سردبیر:

• بهترین زمان معامله ارز دیجیتال 
• ارز دیجیتال منصوری چیست؟
• آیس اوپن نتورک چیست؟
• تفاوت فارکس و کریپتو