بیت کوین چیست؟

چه کسی بیت کوین را کنترل می کند؟

یکی از سوالات رایج درباره بیت کوین این است که چه کسی آن را کنترل می‌کند؟ پاسخ ساده این است که هیچ شخص، شرکت یا دولتی به تنهایی کنترل بیت کوین را در دست ندارد. این نتیجه طراحی هوشمندانه ساختار غیرمتمرکز بیت کوین است.

شبکه بیت کوین بر اساس یک سیستم همتا به همتا (P2P) فعالیت می‌کند که در آن هزاران کامپیوتر در سراسر جهان به عنوان گره‌های شبکه فعالیت می‌کنند. هر گره یک نسخه کامل از بلاکچین را نگهداری می‌کند و در فرآیند تأیید تراکنش‌ها مشارکت دارد. این توزیع قدرت باعث می‌شود که هیچ نقطه مرکزی برای حمله یا کنترل وجود نداشته باشد.

ماینرها نقش مهمی در شبکه بیت کوین ایفا می‌کنند. آنها با استفاده از قدرت پردازشی کامپیوترهای خود، تراکنش‌ها را تأیید و بلوک‌های جدید را به بلاکچین اضافه می‌کنند. در ازای این کار، پاداش‌هایی در قالب بیت کوین‌های جدید و کارمزد تراکنش‌ها دریافت می‌شود. تا سال 2024، پاداش هر بلوک 3.125 بیت کوین بود که هر چهار سال یک بار نصف می‌شود.

مکانیزم اجماع شبکه بیت کوین بر اساس اثبات کار (Proof of Work) طراحی شده است. این سیستم تضمین می‌کند که تمام شرکت‌کنندگان در شبکه بر سر وضعیت فعلی بلاکچین توافق دارند. برای تغییر تاریخچه تراکنش‌ها، یک مهاجم باید بیش از 50 درصد قدرت پردازشی کل شبکه را در اختیار داشته باشد که عملاً غیرممکن و بسیار پرهزینه است.

توسعه‌دهندگان نرم‌افزار بیت کوین نیز نقش مهمی در بهبود و نگهداری پروتکل دارند. اما برخلاف نرم‌افزارهای متمرکز، تغییرات در کد بیت کوین باید توسط اکثریت شبکه پذیرفته شود. این فرآیند که به «اجماع نرم» معروف است، تضمین می‌کند که هیچ گروهی نمی‌تواند به تنهایی قوانین اساسی شبکه را تغییر دهد.

کاربران بیت کوین نیز با انتخاب نرم‌افزار مورد استفاده و مشارکت در شبکه، نقشی در کنترل آن دارند. آنها می‌توانند با اجرای گره‌های کامل، در تأیید تراکنش‌ها مشارکت کنند و با رأی دادن به پیشنهادات تغییر پروتکل، در تصمیم‌گیری‌های شبکه سهیم باشند.

جالب است بدانید که حتی ساتوشی ناکاموتو، خالق بیت کوین، پس از راه‌اندازی شبکه، کنترل آن را به جامعه واگذار کرد. در سال 2010، او مسئولیت توسعه نرم‌افزار را به گوین اندرسن سپرد و از آن زمان دیگر فعالیتی در پروژه نداشته است.

به طور خلاصه، کنترل بیت کوین در دست شبکه‌ای از کاربران، ماینرها، توسعه‌دهندگان و گره‌های شبکه است که همگی بر اساس قوانین مشخص و شفاف با یکدیگر همکاری می‌کنند. این ساختار غیرمتمرکز، یکی از مهم‌ترین نوآوری‌های بیت کوین است که آن را از سیستم‌های مالی سنتی متمایز می‌کند.

بلاکچین بیت کوین چیست؟

بلاکچین، فناوری پشت بیت کوین، یک دفتر کل دیجیتال توزیع‌شده است که تمام تراکنش‌های شبکه را ثبت و نگهداری می‌کند. این فناوری چنان مهم شد که پس از بیت کوین، در بسیاری از حوزه‌های دیگر نیز مورد استفاده قرار گرفت. بیایید عمیق‌تر به بررسی این تکنولوژی بپردازیم.

ساختار بلاکچین بیت کوین از بلوک‌های متصل به هم تشکیل شده است. هر بلوک شامل اطلاعات مهمی است از جمله:

• • نسخه نرم‌افزار فعلی

• • هش بلوک قبلی

• • تراکنش کوین‌بیس (اولین تراکنش در بلوک که پاداش ماینر را مشخص می‌کند)

• • شماره ارتفاع بلوک

• • ریشه مرکل (هش 256 بیتی که اطلاعات تراکنش‌های بلوک را ذخیره می‌کند)

• • زمان و تاریخ ایجاد بلوک

• • هدف شبکه

• • نانس (عددی 32 بیتی که به هش بلوک اضافه می‌شود)

هر بلوک در بلاکچین با استفاده از الگوریتم رمزنگاری SHA-256 به بلوک قبلی متصل می‌شود. این ارتباط زنجیره‌ای باعث می‌شود که تغییر اطلاعات در یک بلوک، نیازمند تغییر تمام بلوک‌های بعدی باشد. به همین دلیل، دستکاری تاریخچه تراکنش‌ها تقریباً غیرممکن است.

نحوه ثبت تراکنش‌ها در بلاک‌چین بیت کوین بسیار هوشمندانه طراحی شده است. وقتی کاربری بیت کوین ارسال می‌کند، این تراکنش به یک استخر تراکنش‌های تأیید نشده (mempool) اضافه می‌شود. ماینرها این تراکنش‌ها را انتخاب می‌کنند، در بلوک‌ها قرار می‌دهند و سعی می‌کنند با حل یک مسئله ریاضی پیچیده، بلوک جدید را به بلاکچین اضافه کنند.

رمزنگاری در بلاکچین بیت کوین نقشی حیاتی دارد. هر تراکنش با استفاده از سیستم کلید عمومی-خصوصی امضا می‌شود. کلید عمومی برای ساخت آدرس بیت کوین استفاده می‌شود، در حالی که کلید خصوصی برای امضای تراکنش‌ها ضروری است. این یعنی بدون داشتن کلید خصوصی، خرج کردن بیت کوین‌های دیگران غیرممکن است.

مکانیزم اثبات کار (Proof of Work) قلب تپنده شبکه بیت کوین است. این مکانیزم تضمین می‌کند که اضافه کردن بلوک‌های جدید به بلاک‌چین نیازمند صرف انرژی و منابع محاسباتی قابل توجهی است. ماینرها باید عددی به نام نانس را پیدا کنند که وقتی با محتوای بلوک ترکیب می‌شود، هش کمتری از هدف شبکه تولید کند. این فرآیند به طور متوسط هر 10 دقیقه یک بار اتفاق می‌افتد.

سطح دشواری شبکه هر 2,016 بلوک (تقریباً هر دو هفته) تنظیم می‌شود تا اطمینان حاصل شود که زمان متوسط تولید بلوک حدود 10 دقیقه باقی می‌ماند.

به دلیل ماهیت غیرمتمرکز بلاکچین، هر گره در شبکه یک نسخه کامل از دفتر کل را نگهداری می‌کند. این تکثیر اطلاعات باعث می‌شود که حتی اگر بخشی از شبکه از کار بیفتد، بیت کوین همچنان به کار خود ادامه دهد.

استخراج بیت کوین چیست؟

استخراج یا ماینینگ بیت کوین، فرآیندی است که در آن کامپیوترهای قدرتمند با حل معادلات ریاضی، تراکنش‌های جدید را تأیید و به بلاک‌چین اضافه می‌کنند. این فرآیند نه تنها امنیت شبکه را تضمین می‌کند، بلکه روشی برای وارد کردن بیت کوین‌های جدید به چرخه است.

وقتی تراکنشی در شبکه بیت کوین انجام می‌شود، ماینرها آن را در بلوک‌های جدید قرار می‌دهند. برای اضافه کردن این بلوک به بلاکچین، باید یک مسئله رمزنگاری پیچیده را حل کنند. این مسئله شامل پیدا کردن عددی به نام «نانس» است که وقتی با اطلاعات بلوک ترکیب می‌شود، هشی با مشخصات خاص تولید کند. این فرآیند «اثبات کار» نامیده می‌شود.

در ابتدای پیدایش بیت کوین، استخراج با استفاده از پردازنده‌های معمولی کامپیوترهای شخصی (CPU) امکان‌پذیر بود. اما با افزایش محبوبیت و ارزش بیت کوین، رقابت برای استخراج شدیدتر شد و ماینرها به سمت استفاده از کارت‌های گرافیک (GPU) روی آوردند. امروزه، استخراج بیت کوین عمدتاً با استفاده از دستگاه‌های تخصصی به نام ASIC (مدارهای مجتمع با کاربرد خاص) انجام می‌شود که می‌توانند صدها تریلیون هش در ثانیه تولید کنند.

پاداش استخراج بیت کوین با گذشت زمان کاهش می‌یابد. این کاهش از طریق فرآیندی به نام «هاوینگ» انجام می‌شود که هر 210,000 بلوک (تقریباً هر چهار سال) اتفاق می‌افتد. در ابتدا، پاداش هر بلوک 50 بیت کوین بود. پس از هاوینگ‌های متوالی در سال‌های 2012، 2016، 2020 و 2024، این پاداش به 3.125 بیت کوین کاهش یافته است. هاوینگ بعدی در سال 2028 رخ خواهد داد و پاداش را به 1.5625 بیت کوین کاهش خواهد داد.

مصرف انرژی یکی از چالش‌های اصلی استخراج بیت کوین است. طبق تخمین مرکز مالی جایگزین کمبریج (CCAF)، تا سال 2025 استخراج بیت کوین حدود 0.5 درصد از مصرف برق جهانی و 0.08 درصد از انتشار گازهای گلخانه‌ای را به خود اختصاص داده است. حدود نیمی از این انرژی از سوخت‌های فسیلی تأمین می‌شود که نگرانی‌های زیست‌محیطی را به همراه داشته است.

برای افزایش شانس موفقیت در استخراج، ماینرها معمولاً در استخرهای استخراج (Mining Pools) مشارکت می‌کنند. در این استخرها، ماینرها قدرت پردازشی خود را با یکدیگر به اشتراک می‌گذارند و پاداش‌ها را بر اساس میزان مشارکتشان تقسیم می‌کنند. برخی از بزرگترین استخرهای استخراج عبارتند از Foundry Digital ،‌Antpool ،‌F2Pool و ViaBTC.

با نزدیک شدن به سقف 21 میلیون بیت کوین، نقش ماینرها تغییر خواهد کرد. پس از استخراج آخرین بیت کوین، درآمد ماینرها تنها از کارمزد تراکنش‌ها تأمین خواهد شد.

امنیت شبکه بیت کوین به توزیع قدرت استخراج بستگی دارد. اگر یک ماینر یا استخر استخراج بیش از 50 درصد قدرت پردازشی شبکه را در اختیار داشته باشد، می‌تواند تراکنش‌ها را سانسور یا بیت کوین‌ها را دوبار خرج کند. این نگرانی در سال 2014 زمانی که استخر Ghash.io به 51 درصد قدرت استخراج رسید، جدی شد، اما این استخر داوطلبانه قدرت خود را به کمتر از 40 درصد کاهش داد.

کیف پول بیت کوین چیست؟

کیف پول‌های بیت کوین، نرم‌افزارها یا سخت‌افزارهایی هستند که به شما اجازه می‌دهند بیت کوین‌های خود را ذخیره، ارسال و دریافت کنید. برخلاف تصور عمومی، کیف پول‌ها در واقع بیت کوین‌ها را به صورت فیزیکی ذخیره نمی‌کنند، بلکه کلیدهای خصوصی و عمومی شما را نگهداری می‌کنند که برای دسترسی به بیت کوین‌های موجود در بلاکچین ضروری هستند.

اولین کیف پول بیت کوین در سال 2009 توسط ساتوشی ناکاموتو با نام «Bitcoin» عرضه شد که امروزه به عنوان «کلاینت ساتوشی» شناخته می‌شود. این نرم‌افزار به صورت متن‌باز منتشر شد و پایه‌ای برای توسعه کیف پول‌های پیشرفته‌تر در آینده قرار گرفت. امروزه Bitcoin Core یکی از شناخته‌شده‌ترین نسخه‌های این کلاینت اصلی است.

کیف پول‌های بیت کوین به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

• • کیف پول‌های امانی (Custodial)

• • کیف پول‌های غیرامانی (Non-custodial)

در کیف پول‌های امانی، یک نهاد قابل اعتماد مانند صرافی‌های ارز دیجیتال، کلیدهای خصوصی کاربران را نگهداری می‌کند. استفاده از این نوع کیف پول‌ها برای کاربران تازه‌کار راحت‌تر است، اما ریسک هک شدن یا از دست رفتن سرمایه در صورت ورشکستگی صرافی را به همراه دارند.

کیف پول‌های غیرامانی، که کاربر مسئولیت کامل نگهداری از کلیدهای خصوصی را بر عهده دارد، به دو دسته گرم (Hot) و سرد (Cold) تقسیم می‌شوند:

کیف پول‌های گرم به اینترنت متصل هستند و شامل:

• • نرم‌افزارهای دسکتاپ

• • اپلیکیشن‌های موبایل

• • کیف پول‌های تحت وب

استفاده این کیف پول‌ها آسان‌تر است اما به دلیل اتصال به اینترنت، در معرض خطرات امنیتی قرار دارند.

کیف پول‌های سرد که به اینترنت متصل نیستند، شامل:

• • کیف پول‌های سخت‌افزاری

• • کیف پول‌های کاغذی

• • ذخیره‌سازی آفلاین

این نوع کیف پول‌ها امنیت بالاتری دارند و برای نگهداری مقادیر زیاد بیت کوین توصیه می‌شوند.

کیف پول‌های سخت‌افزاری محبوب‌ترین نوع ذخیره‌سازی سرد هستند. این دستگاه‌ها شبیه فلش درایو طراحی شده‌اند و کلیدهای خصوصی را در یک محیط ایزوله نگهداری می‌کنند. حتی زمانی که به کامپیوتر متصل می‌شوند، کلیدهای خصوصی هرگز در معرض خطر قرار نمی‌گیرند زیرا تمام تراکنش‌ها در خود دستگاه امضا می‌شوند.

برای افزایش امنیت، برخی کیف پول‌ها از سیستم چند امضایی (Multisignature) استفاده می‌کنند. در این سیستم، برای انجام تراکنش به دو یا چند کلید خصوصی نیاز است. این ویژگی احتمال دسترسی غیرمجاز به دارایی‌ها را به شدت کاهش می‌دهد، زیرا حتی اگر یکی از کلیدها به سرقت برود، دارایی‌ها همچنان امن خواهند بود.

نکته مهم در مورد کیف پول‌های بیت کوین این است که از دست دادن کلید خصوصی به معنای از دست دادن دائمی دسترسی به بیت کوین‌هاست. برای مثال، در سال 2013، کاربری با دور انداختن تصادفی هارد درایو حاوی کلیدهای خصوصی، 7,500 بیت کوین را از دست داد. تخمین زده می‌شود که حدود 20 درصد از کل بیت کوین‌های موجود به دلیل گم شدن کلیدهای خصوصی برای همیشه از دسترس خارج شده‌اند.

کاربردهای بیت کوین چیست؟

بیت کوین از زمان معرفی در سال 2009 تا به امروز، کاربردهای متنوعی پیدا کرده است. این ارز دیجیتال که در ابتدا صرفاً به عنوان یک سیستم پرداخت همتا به همتا طراحی شده بود، امروزه در حوزه‌های مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

انتقال ارزش

پرداخت و انتقال ارزش یکی از اصلی‌ترین کاربردهای بیت کوین است. برخلاف سیستم‌های پرداخت سنتی که به بانک‌ها و واسطه‌ها وابسته هستند، بیت کوین امکان انتقال مستقیم ارزش را بدون نیاز به هیچ نهاد مرکزی فراهم می‌کند. امروزه شرکت‌های بزرگی مانند PayPal ،‌AT&T و تسلا بیت کوین را به عنوان روش پرداخت پذیرفته‌اند.

ذخیره ارزش

سرمایه‌گذاری و ذخیره ارزش به یکی از مهم‌ترین کاربردهای بیت کوین تبدیل شده است. شرکت‌های بزرگی مانند MicroStrategy ،‌Square و MassMutual میلیون‌ها دلار در بیت کوین سرمایه‌گذاری کرده‌اند. شما هم می‌توانید در بهترین صرافی های ارز دیجیتال روی بیت کوین سرمایه‌گذاری کنید.

پرداخت‌های بین‌المللی

پرداخت‌های بین‌المللی یکی دیگر از کاربردهای مهم بیت کوین است. انتقال پول بین کشورها با روش‌های سنتی معمولاً زمان‌بر و پرهزینه است، اما بیت کوین امکان انتقال سریع و کم‌هزینه پول در سراسر جهان را فراهم می‌کند.

پرداخت مالیات

پرداخت مالیات با بیت کوین در برخی مناطق امکان‌پذیر شده است. برای مثال، ایالت کلرادو در آمریکا و کانتون زوگ در سوئیس پرداخت مالیات با بیت کوین را می‌پذیرند. تا سال 2023، دولت آمریکا بیش از 5 میلیارد دلار بیت کوین ضبط شده در اختیار داشت.

پرداخت آنلاین

استفاده در تجارت الکترونیک روز به روز در حال گسترش است. فروشگاه‌های آنلاین می‌توانند به راحتی بیت کوین را به گزینه‌های پرداخت خود اضافه کنند.

وضعیت قانونی بیت کوین چگونه است؟

وضعیت قانونی بیت کوین در سراسر جهان متفاوت است و به دلیل ماهیت غیرمتمرکز و حضور جهانی آن، تنظیم مقررات برای این ارز دیجیتال چالش‌برانگیز است. در این بخش، به بررسی دقیق وضعیت قانونی و مقررات بیت کوین در نقاط مختلف جهان می‌پردازیم.

السالوادور

السالوادور در سپتامبر 2021 به اولین کشور جهان تبدیل شد که بیت کوین را به عنوان پول قانونی در کنار دلار آمریکا پذیرفت. این اقدام تاریخی با واکنش‌های متفاوتی در سطح بین‌المللی روبرو شد. صندوق بین‌المللی پول (IMF) در سال 2022 از السالوادور خواست این تصمیم را لغو کند. با این حال، تا سال 2022، استفاده از بیت کوین در این کشور همچنان محدود بود و 80 درصد کسب‌وکارها از پذیرش آن خودداری می‌کردند.

آمریکا

در ایالات متحده، نهادهای نظارتی مختلفی در تنظیم مقررات بیت کوین نقش دارند. شبکه مبارزه با جرائم مالی (FinCEN) در مارس 2013 دستورالعمل‌هایی برای «ارزهای مجازی غیرمتمرکز» مانند بیت کوین تعیین کرد. طبق این دستورالعمل‌ها، ماینرهای آمریکایی که بیت کوین‌های تولید شده خود را می‌فروشند، باید به عنوان کسب‌وکارهای خدمات مالی ثبت‌نام کنند و الزامات قانونی مربوطه را رعایت کنند.

چین

در چین، موضع دولت نسبت به بیت کوین بسیار سختگیرانه بوده است. در دسامبر 2013، بانک خلق چین استفاده از بیت کوین توسط موسسات مالی را ممنوع کرد. پس از اعلام این خبر، قیمت بیت کوین کاهش یافت و شرکت‌هایی مانند Baidu دیگر بیت کوین را برای برخی خدمات نپذیرفتند. خرید کالاهای واقعی با هر نوع ارز مجازی از سال 2009 در چین غیرقانونی بوده است.

سایر مناطق

تا نوامبر 2021، نه کشور ممنوعیت مطلق برای بیت کوین اعمال کرده بودند:

• • الجزایر

• • بنگلادش

• • چین

• • مصر

• • عراق

• • مراکش

• • نپال

• • قطر

• • تونس

همچنین 42 کشور دیگر محدودیت‌های ضمنی برای استفاده از بیت کوین وضع کرده‌اند.

برخی دولت‌ها از بیت کوین برای مقاصد خاص استفاده می‌کنند. برای مثال، دولت ایران که در ابتدا با ارزهای دیجیتال مخالف بود، بعداً آن را به عنوان فرصتی برای دور زدن تحریم‌ها در نظر گرفت. از سال 2020، ایران از ماینرهای محلی می‌خواهد بیت کوین‌های استخراج شده را به بانک مرکزی بفروشند تا برای واردات استفاده شود.

مالیات‌بندی بیت کوین نیز در کشورهای مختلف متفاوت است. برخی ایالت‌ها و مناطق پرداخت مالیات با بیت کوین را می‌پذیرند، از جمله:

• • ایالت کلرادو در آمریکا

• • کانتون زوگ در سوئیس

نهادهای نظارتی مختلف نگرانی‌های خود را درباره استفاده احتمالی از بیت کوین در فعالیت‌های غیرقانونی ابراز کرده‌اند. جوزف استیگلیتز، برنده جایزه نوبل اقتصاد، معتقد است که گمنامی بیت کوین، پولشویی و سایر جرائم را تسهیل می‌کند. این استدلال اصلی‌ترین دلیل ممنوعیت بیت کوین در برخی کشورهاست.

اتحادیه اروپا در سال 2023 قانون بازارهای دارایی‌های رمزنگاری شده (MiCA) را به اجرا گذاشت که چارچوبی برای تنظیم مقررات ارزهای دیجیتال در اتحادیه اروپا ایجاد می‌کند. این قانون به دنبال ایجاد تعادل بین نوآوری و حفاظت از مصرف‌کننده است.

کلام پایانی

بیت کوین به عنوان اولین و مهم‌ترین ارز دیجیتال جهان، تغییرات زیادی در سیستم مالی ایجاد کرده است. تکنولوژی بلاکچین بیت کوین با ارائه یک سیستم شفاف و غیرقابل تغییر، امکان انجام تراکنش‌های مالی بدون نیاز به واسطه را فراهم کرده است. با این حال، چالش‌هایی مانند نوسانات، مصرف بالای انرژی و محدودیت‌های قانونی همچنان پیش روی این فناوری قرار دارند.

منابع:

What Is Bitcoin? How To Buy, Mine, and Use It

Bitcoin – Wikipedia

How Does Bitcoin Work? Definition and How to Invest

What is Bitcoin and How Does It Work?