علت ایجاد تورم چیست؟
از لحاظ نظری، پولگرایی یک نظریه رایج است که رابطه بین تورم و عرضه پول یک اقتصاد را توضیح میدهد. برای مثال، پس از تسخیر امپراتوریهای آزتک و اینکا توسط اسپانیا، مقادیر زیادی طلا و نقره به اقتصاد اسپانیا و سایر کشورهای اروپایی سرازیر شد. از آنجایی که عرضه پول به سرعت افزایش یافت، ارزش پول کاهش یافت و به افزایش سریع قیمتها کمک کرد که سبب ایجاد تورم شد. بنابراین یکی از مهمترین عوامل ایجاد تورم افزایش پول در جامعه نه به معنای خلق ثروت است. از جمله موارد زیر را برای دلایل تورم میتوان نام برد:
- چاپ و اهدای پول بیشتر به مردم؛
- کاهش ارزش پول ملی؛
- اعطای وام جدید به عنوان اعتبار حساب ذخیره از طریق سیستم بانکی با خرید اوراق قرضه دولتی از بانکها در بازار.
برای مثال در کشور ما به دلیل وجود تحریم، دولت مجبور است تا با چاپ اسکناس حقوق کارمندان یا هزینه پروژهها را پرداخت کند، یا حتی غلات را از کشاورزان بخرد. این مسئله به صورت دائم باعث میشود تا تورم افزایش پیدا کند. از آنجا که تورم به صورت پایدار و بلندمدت آثار بسیار مخرب اقتصادی و حتی اجتماعی دارد، مسئولین مالی هر کشور مانند بانک مرکزی، همیشه در پی کنترل تورم هستند تا آن را روی یک عدد منطقی نگاه دارند. همچنین یکی از عوامل تاثیرگذار حیاتی در اقتصاد و ارزش پول ملی هر کشور نرخ بهره است. نرخ بهره یک عدد درصدی است که وامدهنده از وامگیرنده دریافت میکند.
معمولا بانکهای مرکزی اغلب میزان نرخ بهره را مشخص خواهند کرد.شاید دولتها نرخهای بهره پایینتر را ترجیح دهند، اما این فرآیند منجر به عدم تعادل بازار میشوند که در آن تقاضا بیش از عرضه شده و باعث تورم میشود. زمانی که تورم رخ میدهد، نرخ بهره هم افزایش مییابد. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد ارتباط نرخ بهره و نرخ تورم مقاله نرخ بهره چیست؟ را مطالعه کنید.
انواع تورم چیست؟
در همه این موارد که گفتیم، در نهایت پول ارزش اصلی خود را از دست میدهد و سبب ایجاد مکانیسمهای تورمزا میشود که به سه دسته اصلی و مهم تقسیم میشوند. این سه دسته عبارت اند از:
- تورم تقاضا؛
- تورم هزینه؛
- تورم داخلی.
در ادامه به بررسی این موارد خواهیم پرداخت.
هریک از انواع تورم تحت تاثیر یک عامل خاصی است.
تورم تقاضا:
زمانی که پول و اعتبار با نرخ رشد بالاتری وارد جامعه میشود، درخواست برای کالا و خدمات افزایش پیدا میکند و ظرفیت تولید نمیتواند پاسخگوی این درخواست باشد. همین امر سبب افزایش تقاضا و همچنین افزایش قیمت میشود.
تورم هزینه:
این تورم ناشی از افزایش هزینه در فرایند تولید است. زمانی که عرضه پول به بازار کالاها زیاد میشود، هزینه انواع کالاها افزایش پیدا میکند. مثلاً زمانی که یک شوک منفی به اقتصاد تولیدکنندگان رخ میدهد کالاهای کلیدی به سرعت با افزایش قیمت روبهرو میشوند و همچنین روند سفتهبازی و معاملهگری برای کالاها رونق میگیرد و قیمت را در کالاها بالا میبرد.
تورم داخلی (عمومی):
این مسئله بیشتر ناشی از شرایط روانی جامعه است. زمانی که مردم انتظار دارند هر ماه تورم بالاتر برود، ارائهدهندگان خدمات به صورت خودکار حتی اگر هزینههای مستقیم آنها بالا نرفته باشد، قیمتهای خود را افزایش میدهند. در این مورد مثلاً ممکن است کارگران و کارمندان برای حفظ استاندارد زندگی خود حقوق بالاتری را درخواست کنند که این مسئله به تولیدکننده فشار میآورد و سبب بالا بردن هزینه کالاها و در نهایت تورم میشود. اگر برای فرار از تورم دنبال روشی هستید حتما مقاله حفظ سرمایه در مقابل تورم را مطالعه کنید.
