دارایی دیجیتال چیست؟ + انواع دارایی های دیجیتال

دارایی های دیجیتال مبتنی بر بلاکچین

با ظهور فناوری بلاکچین در سال ۲۰۰۹، نسل جدیدی از دارایی‌های دیجیتال پا به عرصه وجود گذاشتند. این دارایی‌ها که بر پایه فناوری دفتر کل توزیع‌شده ساخته شده‌اند، روش‌های جدیدی برای ذخیره و انتقال ارزش ایجاد کرده‌اند.

ارزهای دیجیتال (Cryptocurrencies)

ارزهای دیجیتال، اولین و شناخته‌شده‌ترین نوع دارایی‌های مبتنی بر بلاکچین هستند. بیت کوین به عنوان پیشگام این حوزه، راه را برای ظهور هزاران ارز دیجیتال دیگر هموار کرد. این ارزها به عنوان ذخیره ارزش دیجیتال یا وسیله مبادله عمل می‌کنند و امکان انجام تراکنش‌های مالی بدون نیاز به واسطه‌های سنتی را فراهم می‌کنند.

استیبل کوین‌ها، نوع خاصی از ارزهای دیجیتال هستند که برای حفظ ثبات قیمت طراحی شده‌اند. ارزش این رمزارزها به دارایی‌های دیگری مانند ارزهای فیات، کالاها یا سایر ارزهای دیجیتال متصل است. استیبل کوین‌ها نقش مهمی در تسهیل پرداخت‌ها، مبادلات ارزی و انتقالات فرامرزی ایفا می‌کنند.

توکن‌ها

توکن‌ها به چند دسته اصلی تقسیم می‌شوند. توکن‌های کاربردی (Utility Tokens) برای دسترسی به خدمات یا محصولات خاص در یک پلتفرم استفاده می‌شوند. برای مثال، فایل کوین که به کاربران امکان دسترسی به ذخیره‌سازی غیرمتمرکز را می‌دهد، نمونه‌ای از این نوع توکن است.

توکن‌های حاکمیتی (Governance Tokens) به دارندگان خود حق رأی در تصمیم‌گیری‌های مربوط به یک پروژه یا پروتکل را می‌دهند. این نوع توکن‌ها نقش مهمی در مدیریت غیرمتمرکز سازمان‌ها (DAOs) ایفا می‌کنند.

توکن‌های امنیتی (Security Tokens) نماینده مالکیت در دارایی‌های دنیای واقعی مانند سهام، اوراق قرضه یا املاک هستند. این توکن‌ها تحت قوانین اوراق بهادار تنظیم می‌شوند و امکان معامله دیجیتال دارایی‌های سنتی را فراهم می‌کنند.

توکن‌های غیرمثلی (NFTs)

توکن‌های غیرمثلی یا NFTها، نوع منحصر به فردی از دارایی‌های دیجیتال هستند که مالکیت یک آیتم دیجیتال یکتا را نشان می‌دهند. برخلاف ارزهای دیجیتال که قابل تعویض هستند، هر NFT منحصر به فرد است و نمی‌تواند با NFT دیگری جایگزین شود.

کاربردهای NFTها بسیار متنوع است. در حوزه هنر دیجیتال، NFTها امکان اثبات مالکیت و اصالت آثار هنری را فراهم می‌کنند. در دنیای بازی‌ها، NFTها می‌توانند نشان‌دهنده مالکیت آیتم‌های درون بازی، کاراکترها یا زمین‌های مجازی باشند. در زنجیره تأمین، NFTها برای ردیابی حرکت و مالکیت کالاها استفاده می‌شوند.

ارزهای دیجیتال بانک مرکزی (CBDCs)

ارزهای دیجیتال بانک مرکزی، نسخه دیجیتال پول ملی هستند که توسط بانک‌های مرکزی منتشر و پشتیبانی می‌شوند. برخلاف ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز، CBDCها تحت کنترل و نظارت مستقیم نهادهای دولتی قرار دارند.

چین با یوان دیجیتال و باهاماس با Sand Dollar از پیشگامان توسعه CBDCها هستند. این ارزها با هدف مدرن‌سازی سیستم‌های پرداخت، افزایش دسترسی مالی و ترکیب مزایای ارزهای دیجیتال با امنیت پول‌های سنتی طراحی شده‌اند.

تمامی این دارایی‌های مبتنی بر بلاکچین، علیرغم تفاوت‌هایشان، از ویژگی‌های مشترکی مانند شفافیت، امنیت و قابلیت انتقال بهره می‌برند. فناوری بلاکچین با ارائه یک دفتر کل غیرقابل تغییر و توزیع‌شده، امکان ثبت و تأیید تراکنش‌ها را بدون نیاز به واسطه‌های سنتی فراهم می‌کند.

لایه های عملکردی دارایی دیجیتال

سیستم دارایی‌های دیجیتال از لایه‌های مختلفی تشکیل شده که هر کدام نقش خاصی در عملکرد و کاربرد این دارایی‌ها ایفا می‌کنند. درک این لایه‌ها برای فهم بهتر نحوه کار و تعامل دارایی دیجیتال ضروری است.

لایه 1 (Layer 1)

لایه 1، معماری پایه بلاکچین را تشکیل می‌دهد که توکن‌ها و دارایی‌های دیجیتال روی آن قرار می‌گیرند. این لایه شامل پروتکل‌های اصلی بلاکچین است که امنیت، غیرمتمرکز بودن و قابلیت اطمینان شبکه را تضمین می‌کنند. بلاکچین‌هایی مانند بیت کوین و اتریوم نمونه‌هایی از پلتفرم‌های لایه 1 هستند که زیرساخت اصلی برای ایجاد و مدیریت دارایی‌های دیجیتال را فراهم می‌کنند.

لایه 2 (Layer 2)

لایه 2 شامل راه‌حل‌های مقیاس‌پذیری است که روی زنجیره اصلی قرار می‌گیرند. هدف اصلی این لایه، افزایش سرعت تراکنش‌ها و کاهش هزینه‌ها از طریق تجمیع داده‌ها است. راه‌حل‌های لایه 2 به روش‌های مختلفی عمل می‌کنند، اما همگی با هدف بهبود عملکرد و کارایی شبکه اصلی طراحی شده‌اند. این لایه امکان پردازش حجم بالای تراکنش‌ها را بدون اعمال فشار بر زنجیره اصلی فراهم می‌کند.

لایه کاربردی

لایه کاربردی، بالاترین لایه در ساختار دارایی دیجیتال است و شامل برنامه‌ها و خدماتی می‌شود که کاربران مستقیماً با آن‌ها تعامل دارند. این لایه به چند بخش اصلی تقسیم می‌شود:

بازارهای دیجیتال

بازارهای دیجیتال مکان‌هایی هستند که کاربران می‌توانند دارایی‌های دیجیتال خود را برای خرید محصولات و خدمات مختلف خرج کنند. این بازارها می‌توانند شامل محصولات دیجیتال مانند NFTها یا حتی کالاها و خدمات دنیای واقعی باشند. در آینده، انتظار می‌رود که دارایی‌های دیجیتال در تمام سیستم‌های پرداخت خرده‌فروشی پذیرفته شوند.

امور مالی غیرمتمرکز (DeFi)

دیفای مجموعه‌ای از برنامه‌های مالی است که از طریق دارایی‌های دیجیتال ارائه می‌شوند. این سیستم‌ها از قراردادهای هوشمند برای خودکارسازی تراکنش‌های پیچیده مالی استفاده می‌کنند. در آینده، انتظار می‌رود که امکانات مالی مانند وام‌ها، بیمه و سایر ابزارهای مالی به طور خودکار از طریق بلاکچین ارائه شوند.

صرافی‌ها

صرافی‌ها پلتفرم‌هایی هستند که امکان معامله دارایی‌های دیجیتال را فراهم می‌کنند. کاربران می‌توانند برای سرمایه‌گذاری یا کسب ارز مورد نیاز برای استفاده از برنامه‌ها و بازی‌های مختلف، از این صرافی‌ها استفاده کنند. در آینده، صرافی‌های استاندارد قابلیت معامله دارایی‌های دیجیتال را در کنار سهام، کالاها و سایر ابزارهای مالی خواهند داشت.

بازی‌ها

بازی‌های مبتنی بر بلاکچین می‌توانند ارز درون‌بازی توکنیزه شده را به بازیکنان ارائه دهند. از آنجا که این ارزها دارایی دیجیتال هستند، کاربران می‌توانند مالکیت واقعی بر ارزش کسب شده داشته باشند و آن را با سایر بازیکنان معامله کنند.

برنامه‌های غیرمتمرکز (dApps)

برنامه‌های غیرمتمرکز شامل هر نوع برنامه‌ای است که روی بلاکچین ساخته شده است. این برنامه‌ها به دلیل ساختار مبتنی بر بلاکچین، دسترسی مستقیم‌تری به دارایی‌های کاربران دارند. در آینده، انتظار می‌رود که کاربران بدون آگاهی از ماهیت مبتنی بر دارایی دیجیتال برنامه‌ها، از آن‌ها استفاده کنند و برنامه‌ها بتوانند هویت و دسترسی کاربران را بر اساس دارایی‌های دیجیتال موجود در کیف پول آن‌ها تشخیص دهند.

بیشتر بخوانید: آموزش ساخت nft رایگان با گوشی

مدیریت دارایی دیجیتال

مدیریت مؤثر دارایی دیجیتال نیازمند سیستم‌ها و روش‌های خاصی است که امنیت، دسترسی و سازماندهی مناسب این دارایی‌ها را تضمین می‌کند. این بخش به بررسی جنبه‌های مختلف مدیریت دارایی‌های دیجیتال می‌پردازد.

سیستم‌های مدیریت دارایی دیجیتال (DAM)

سیستم مدیریت دارایی دیجیتال (DAM) یک ساختار یکپارچه است که از ترکیب نرم‌افزار، سخت‌افزار و خدمات برای مدیریت، ذخیره‌سازی، سازماندهی و بازیابی دارایی دیجیتال تشکیل شده است. این سیستم‌ها به کاربران اجازه می‌دهند تا محتوای مورد نیاز خود را در زمان مناسب پیدا کرده و استفاده کنند.

یک سیستم DAM کارآمد قابلیت‌های زیر را ارائه می‌دهد:

• • ذخیره‌سازی متمرکز دارایی‌های دیجیتال

• • طبقه‌بندی و سازماندهی خودکار محتوا

• • جستجو و بازیابی سریع

• • کنترل دسترسی و مدیریت مجوزها

• • پشتیبان‌گیری و حفاظت از داده‌ها

متادیتا و مدیریت اطلاعات

متادیتا یا فراداده، اطلاعاتی درباره داده‌های اصلی است که نقش حیاتی در مدیریت دارایی‌های دیجیتال ایفا می‌کند. همانطور که لورکان دمپسی، کتابدار مشهور می‌گوید:

متادیتا اطلاعاتی است که نیاز کاربر (انسان یا ماشین) به داشتن دانش کامل قبلی درباره وجود یا ویژگی‌های چیزهای مورد علاقه در محیط را برطرف می‌کند.

ارزش یک دارایی دیجیتال با افزایش متادیتای مرتبط با آن افزایش می‌یابد، زیرا:

• • دسترسی به دارایی آسان‌تر می‌شود

• • مدیریت آن ساده‌تر می‌شود

• • پیچیدگی و قابلیت‌های آن افزایش می‌یابد

ذخیره‌سازی و امنیت

دارایی‌های دیجیتال معمولاً در دفتر کل بلاکچینی که در آن صادر شده‌اند، ذخیره و ثبت می‌شوند. هر ورودی دفتر کل دارای یک کلید عمومی و یک کلید خصوصی است. کلید عمومی مانند آدرس ایمیل عمل می‌کند، در حالی که کلید خصوصی مشابه رمز عبور است.

کیف پول‌های دیجیتال

کیف پول‌های دیجیتال ابزارهایی هستند که به ذخیره‌سازی امن کلیدها کمک کرده و محلی مناسب برای مشاهده دارایی دیجیتال و موقعیت‌های دفتر کل فراهم می‌کنند. نکته مهم این است که خود دارایی دیجیتال در دفتر کل بلاکچین ذخیره می‌شود و کلیدهایی که دسترسی به آن را فراهم می‌کنند در کیف پول نگهداری می‌شوند.

کیف پول‌های دیجیتال انواع مختلفی دارند:

• • کیف پول‌های سخت‌افزاری (برای امنیت بیشتر)

• • کیف پول‌های نرم‌افزاری (برای دسترسی آسان‌تر)

• • کیف پول‌های چند امضایی (برای مدیریت مشترک دارایی‌ها)

کلیدهای عمومی و خصوصی

کلید خصوصی نقش اصلی را در اثبات مالکیت دارایی دیجیتال ایفا می‌کند و برای انجام هر تراکنش ضروری است. برای مثال، اگر بخواهید مقداری ارز دیجیتال به شخص دیگری ارسال کنید، باید تراکنش با کلید خصوصی شما امضا شود تا به عنوان یک ورودی جدید در بلاکچین پذیرفته شود.

حفاظت از کلیدها بسیار مهم است زیرا:

• • دسترسی به دارایی دیجیتال را کنترل می‌کنند

• • غیرقابل بازیابی هستند

• • از سرقت یا سوء استفاده جلوگیری می‌کنند

چالش ها و مسائل قانونی دارایی دیجیتال

حوزه دارایی‌های دیجیتال، علی‌رغم پیشرفت‌هایی که داشته، با چالش‌ها و مسائل قانونی متعددی روبرو است. عدم وجود چارچوب‌های قانونی جامع و تفاوت در رویکردهای تنظیم‌گری در کشورهای مختلف، پیچیدگی‌های خاصی را در این حوزه ایجاد کرده است.

عدم وجود چارچوب قانونی جامع

در ایالات متحده و بسیاری از اقتصادهای بزرگ جهان، کنترل و نظارت دولتی محدودی بر دارایی‌های دیجیتال وجود دارد. این خلأ قانونی باعث شده که بسیاری از جنبه‌های کنترلی مربوط به دسترسی و انتقال‌پذیری توسط شرکت‌های خصوصی مدیریت شود.

کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا (SEC) رویکردی موردی در تنظیم‌گری دارایی‌های دیجیتال اتخاذ کرده و عمدتاً از طریق اقدامات اجرایی علیه ناشران و پلتفرم‌های مختلف برای انتشار غیرقانونی اوراق بهادار عمل می‌کند. این رویکرد واکنشی، علی‌رغم هدف محافظت از سرمایه‌گذاران، به عدم قطعیت‌های حقوقی مداوم منجر شده است.

تنظیم‌گری در کشورهای مختلف

رویکردهای متفاوت کشورها در تنظیم‌گری ارزهای دیجیتال به تشکیل محیط نظارتی پراکنده‌ای منجر شده است. برخی کشورها مانند سوئیس و سنگاپور چارچوب‌های نظارتی شفافی برای جذب کسب‌وکارهای رمزارزی ایجاد کرده‌اند، در حالی که کشورهایی مانند چین و هند محدودیت‌های زیادی بر فعالیت‌های رمزارزی اعمال کرده‌اند.

مسائل وراثت دیجیتال

یکی از چالش‌های مهم در حوزه دارایی‌های دیجیتال، مسئله وراثت است. سؤالاتی مانند «پس از مرگ مالک، چه بر سر دارایی‌های دیجیتال او می‌آید؟» و «آیا این دارایی‌ها قابل به ارث رسیدن هستند؟» هنوز پاسخ‌های قانونی روشنی ندارند.

نمونه‌های متعددی از این چالش‌ها وجود دارد:

• • مورد سرباز فوت شده و درخواست خانواده برای دسترسی به حساب یاهو

• • داستان بروس ویلیس و مجموعه آیتونز (اگرچه جعلی بود اما مسئله مهمی را مطرح کرد)

اصلاحات قانونی اخیر

علی‌رغم چالش‌های موجود، پیشرفت‌هایی در زمینه اصلاحات قانونی صورت گرفته است. اصلاحات سال 2022 در قانون تجارت متحدالشکل (UCC)، به‌ویژه با معرفی ماده 12، «سوابق الکترونیکی قابل کنترل (CERs)» را به عنوان دسته جدیدی از اموال شخصی معرفی کرد.

این ماده:

• • چارچوب قانونی روشنی برای مالکیت و انتقال دارایی‌های دیجیتال فراهم می‌کند

• • امکان استفاده از وثیقه را برای دارایی‌های دیجیتال فراهم می‌کند

• • امکان توکنیزه کردن مطالبات ورشکستگی را از طریق «حساب‌های قابل کنترل» فراهم می‌سازد

حفاظت از مالکیت معنوی

حفاظت از حقوق مالکیت معنوی در دنیای دیجیتال چالش‌های خاص خود را دارد. لایحه مدرن‌سازی موسیقی که در سپتامبر 2018 توسط کنگره آمریکا تصویب شد، سیستم جدیدی برای مجوز موسیقی ایجاد کرد تا به ترانه‌سرایان کمک کند درآمد بیشتری کسب کنند.

این چالش‌های قانونی نشان می‌دهد که با وجود پیشرفت‌های فنی در حوزه دارایی‌های دیجیتال، هنوز نیاز به توسعه چارچوب‌های قانونی جامع و هماهنگ در سطح جهانی وجود دارد. این امر برای اطمینان از حفاظت از حقوق مالکان دارایی‌های دیجیتال و تسهیل توسعه این بازار ضروری است.

کلام پایانی

دارایی دیجیتال به عنوان بخش جدایی‌ناپذیر اقتصاد مدرن، نحوه ذخیره‌سازی، انتقال و مدیریت ارزش را دستخوش تغییراتی کرده است. از دارایی‌های سنتی مانند اسناد و تصاویر گرفته تا دارایی‌های مبتنی بر بلاکچین مانند ارزهای دیجیتال و NFTها، این دارایی‌ها راه‌های جدیدی برای خلق و تبادل ارزش در دنیای دیجیتال فراهم کرده‌اند.

فناوری بلاکچین با معرفی سیستم‌های غیرمتمرکز، شفاف و امن، امکان ایجاد و مدیریت انواع جدیدی از دارایی‌های دیجیتال را فراهم کرده است. این فناوری با حذف واسطه‌های سنتی و ارائه راه‌حل‌های نوآورانه برای چالش‌های موجود، در حال تغییر شکل صنایع مختلف از جمله امور مالی، هنر، سرگرمی و املاک است.

با این حال، چالش‌های قانونی و نظارتی همچنان از موانع اصلی در مسیر توسعه کامل این حوزه هستند. نیاز به چارچوب‌های قانونی جامع و هماهنگ در سطح جهانی، حفاظت از حقوق مالکیت، و مدیریت مسائلی مانند وراثت دیجیتال، از مهم‌ترین موضوعاتی هستند که باید در آینده به آن‌ها پرداخته شود تا پتانسیل کامل دارایی‌های دیجیتال محقق شود.

منابع:

Digital Asset: Meaning, Types, and Importance

What are digital assets? | Coinbase

Understanding Cryptocurrency and Digital Assets: PwC

Digital asset – Wikipedia

What Are Digital Assets? Types, Examples, and Importance | Gemini