آیا سقوط قیمت بیت کوین را در سال ۲۰۱۸ به یاد دارید؟ سقوط بزرگ بیت کوین به دلیل اتفاقی بود که قصد داریم در این مقاله به بررسی کامل آن بپردازیم. در این مطلب کدام بروکر ابتدا به سوال «دامپ چیست؟» پاسخ میدهیم و سپس به سراغ نشانههای وقوع این پدیده در بازارهای مالی خواهیم رفت.
این مقاله توسط تحلیلگر بازار مالی
امیرحسین پیروزی
تأیید شده است.
لطفا قبل از انجام معامله، آموزشهای لازم را بگذرانید.
دامپ چیست؟
دامپ(Dump) به معنای فروش ناگهانی و افت قیمت گسترده یک دارایی، مانند سهام یا ارز دیجیتال است. به دنبال ایجاد دامپ، قیمت دارایی شدیدا کاهش مییابد. این اتفاق معمولا زمانی رخ میدهد که گروهی از سرمایهگذاران بزرگ یا بهطور عمدی و هماهنگ حجم زیادی از دارایی خود را به فروش برسانند.
دامپ در بازارهای مختلف ممکن است دلایل متفاوتی داشته باشد؛ مثلا در بازار ارزهای دیجیتال، دامپ معمولا پس از افزایش مصنوعی قیمت(پامپ) رخ میدهد. اما در بازارهایی مانند بورس ممکن است گاهی شایعات یا اخبار منفی باعث فروشهای هیجانی و کاهش قیمت سهام شوند. در یک کلام میتوان گفت هدف از دامپ معمولا سودآوری سریع برای سرمایهگذاران بزرگ و متضرر کردن سایر سرمایهگذاران بهخصوص افراد کمتجربه است.
در بازار ارزهای دیجیتال، دامپ اغلب پس از افزایش مصنوعی قیمت(پامپ) اتفاق می افتد.
مراحل ایجاد دامپ چیست؟
ایجاد دامپ معمولا با چند پیشزمینه انجام میشود تا بازار برای سقوط قیمت آماده شود. این موارد عبارتند از:
ایجاد هیجان مصنوعی برای خرید دارایی(پامپ)؛
هماهنگی برای فروش و کاهش قیمت؛
رفتار هیجانی سرمایهگذاران کوچک؛
افت قیمت و خروج نهنگها با سود.
در ادامه هر کدام از این موارد را به طور کامل توضیح خواهیم داد
ایجاد هیجان مصنوعی برای خرید(پامپ)
قبل از وقوع دامپ، معمولا در اثر فرآیند پامپ، قیمت یک دارایی به صورت مصنوعی افزایش پیدا میکند. وقتی قیمت افزایش پیدا میکند، راه برای وقوع دامپ هموار میشود.
هماهنگی برای فروش دارایی و کاهش قیمت
پس از افزایش قابل توجه قیمت دارایی، گروههای سازمانیافته(مانند نهنگها یا گروههای پامپ و دامپ) بهطور هماهنگ و در مدت زمان کوتاهی شروع به فروش داراییهای خود میکنند. در این شرایط وقتی حجم فروش به شکلی غیر عادی بالا میرود، قیمت دارایی به سرعت کاهش مییابد. این کاهش ناگهانی باعث ایجاد ترس و وحشت در بین سایر سرمایهگذاران میشود.
افزایش غیرعادی حجم فروش منجر به کاهش سریع قیمت دارایی می شود.
رفتار هیجانی سرمایهگذاران کوچک
اینجاست که سرمایهگذاران کوچک با پای خود وارد تله دامپ میشوند و با مشاهده سقوط قیمت، دست به فروشهای هیجانی میزنند. این اقدام سرمایهگذاران کوچک، فشار فروش را بیشتر کرده و کاهش قیمت را تشدید میکند.
افت قیمت و خروج نهنگها با سود
مرحله آخر دامپ زمانی است که قیمت دارایی به شدت سقوط میکند و افرادی که دارایی خود را در اوج قیمت خرید بودند، متضرر خواهند شد. در این میان نهنگها و سرمایهگذاران بزرگ که دارایی را در قیمت پایین خریده و در قیمت بالا به فروش رساندهاند، سود زیادی به جیب میزنند.
دامپ (Dump) معمولا زمانی اتفاق میافتد که پس از خریدهای گسترده و هماهنگشده یک دارایی (پامپ)، دارایی مورد نظر به طور ناگهانی و برنامهریزی شده به فروش برسد و باعث سقوط قیمت دارایی شود.
نشانههای وقوع دامپ چیست؟
اگرچه دامپ بر اساس یک برنامهریزی قبلی و توسط سرمایهگذاران بزرگ انجام میشود، اما نشانههای وقوع دامپ در بازارهای مالی را میتوان با مشاهده برخی تغییرات غیرعادی در قیمت، حجم معاملات و رفتار معاملهگران شناسایی کرد. این نشانهها عبارتند از:
افزایش غیر عادی حجم معاملات: باید در نظر داشته باشیم که قبل از وقوع دامپ، معمولا حجم معاملات بهطور ناگهانی و غیرعادی افزایش پیدا میکند. این اولین نشانهای است که میتواند سیگنال وقوع دامپ را مخابره کند.
نوسانات شدید قیمت: وقتی دامپ آغاز میشود، قیمت دارایی با نوسانات غیرطبیعی و شدیدی مواجه خواهد شد. سقوط ناگهانی قیمت و ایجاد بازگشتهای کوتاهمدت نشانهای از بیثباتی در بازار است.
ایجاد ترس و وحشت در بازار (FUD): با شروع روند نزولی قیمت، جو روانی بازار منفی میشود. شایعات منفی و انتشار اخبار ناامید کننده باعث ترس و وحشت سرمایهگذاران میشود و فشار فروش را افزایش میدهد. این اخبار زمینه را برای فروش سرمایه توسط سرمایهگذاران خُرد مهیا میکند.
فروشهای هماهنگ و گسترده: یکی از مهمترین نشانههای دامپ، فروشهای سنگین و هماهنگ توسط سرمایهگذاران کلان است. در این مرحله، مهمترین سیگنال دامپ یعنی فروشهای گسترده و هماهنگشده مشاهده میشود.
رفتار غیرمنطقی سرمایهگذاران خرد: پس از مشاهده افت قیمت، سرمایهگذاران خرد که دچار ترس میشوند، دست به فروشهای هیجانی میزنند و همین موضوع به تشدید دامپ کمک میکند. وقتی بسیاری از سرمایهگذاران چوب حراج به دارایی خود میزنند، یعنی دامپ در حال تکمیل شدن است.
عدم حمایت از سطوح کلیدی قیمت: در پایان وقتی دامپ موفق به فریب سرمایهگذاران کوچک میشود، سطحهای حمایتی مهم در تحلیل تکنیکال شکسته میشوند و به دنبال آن قیمت بدون واکنش مثبت به سطوح پایینتر، بیشتر و بیشتر سقوط میکند.
دامپ (Dump) و مثالهای واقعی در بازار
از آنجا که بازار ارزهای دیجیتال غیر متمرکز است و معمولا در آن نوسانات زیادی وجود دارد، وقوع دامپ بسیار متداول است. در ادامه چند مثال واقعی از وقوع دامپ در ارزهای دیجیتال را بررسی خواهیم کرد.
دامپ (Dump) بیتکوین در سال ۲۰۱۸؛
دامپ (Dump) لونا در سال ۲۰۲۲؛
دامپ (Dump) اتریوم در سال ۲۰۱۸.
دامپ (Dump) بیتکوین در سال ۲۰۱۸
در دسامبر ۲۰۱۷ قیمت بیتکوین به بالاترین سطح خود یعنی حدود ۲۰ هزار دلار رسید. هیجان بازار به دنبال هجوم سرمایهگذاران برای خرید بیت کوین، منجر به پامپ سریع این ارز شد.
دامپ (Dump) بیت کوین
اما این پامپ زیاد دوام نداشت و در اوایل سال ۲۰۱۸ با فروشهای گسترده توسط سرمایهگذاران بزرگ و ایجاد جو روانی منفی، قیمت بیتکوین بیش از ۱۴ هزار دلار سقوط کرد و به ۶ هزار دلار رسید. دامپ بیت کوین در اوایل سال ۲۰۱۸ باعث زیان سنگین بسیاری از سرمایهگذاران شد که در اوج قیمت اقدام به خرید کرده بودند.
دامپ(Dump) لونا در سال ۲۰۲۲
یکی از بدترین سقوطهای تاریخ ارزهای دیجیتال مربوط به پروژه لونا و UST در می ۲۰۲۲ بود. این اتفاق به دلیل از دست رفتن تعادل بین استیبلکوین الگوریتمی UST و توکن لونا رخ داد و فشار فروش شدیدی روی لونا ایجاد کرد.
این دامپ شدید باعث شد قیمت لونا تنها در عرض چند روز از حدود ۸۰ دلار به کمتر از ۱ سنت سقوط کند. اتفاقی که ناشی از خروج سرمایهگذاران و فروشهای گسترده بود و سبب شد میلیاردها دلار سرمایه از بازار پاک شود.
دامپ(Dump) اتریوم در سال ۲۰۱۸
پس از پامپ شدید قیمت اتریوم در سال ۲۰۱۷ و رسیدن به سقف تاریخی ۱۴۰۰ دلار، بازار شاهد یک دامپ شدید در سال ۲۰۱۸ بود. از آنجا که اتریوم با فروشهای گستردهای مواجه و بخش زیادی از سرمایه آن از بازار خارج شد، قیمت اتریوم به زیر ۱۰۰ دلار کاهش یافت. دامپ اتریوم آنقدر شدید بود که نه تنها باعث ضرر برخی سرمایهگذاران شد بلکه بازار را هم راکد کرد.
اتریوم با موج فروش های گسترده ای مواجه شد و بخش قابل توجهی از سرمایه آن از بازار خارج گردید
خطرات دامپ چیست؟
دامپ در بازارهای مالی، بهویژه بازار ارز دیجیتال، به چند دلیل عمده خطرناک است و میتواند ضررهای هنگفتی را برای سرمایهگذاران کمتجربه ایجاد کند؛ این دلایل عبارتند از:
از دست رفتن سرمایه معاملهگران خُرد؛
ایجاد ترس و وحشت در بازار و بیاعتماد معاملهگران؛
دستکاری بازار توسط نهنگها؛
از بین رفتن نقدینگی بازار.
از دست رفتن سرمایه معاملهگران خُرد
همانطور که گفتیم، دامپ معمولا بهطور ناگهانی اتفاق میافتد و باعث کاهش شدید قیمت دارایی میشود. بنابراین وقتی سرمایهگذاران خرد که در اوج قیمت دارایی مورد نظر را خریدهاند، با سقوط ارزش دارایی، حجم زیادی از پول خود را از دست میدهند.
ایجاد ترس و وحشت در بازار و بی اعتمادی معاملهگران
وقوع دامپ باعث ایجاد FUD(ترس، عدم قطعیت و تردید) در میان سرمایهگذاران میشود. وقوع ترس باعث میشود سرمایهگذاران کوچک برای جلوگیری از ضررهای بیشتر، بدون تحلیل اقدام به فروش دارایی خود کنند. اتفاقی که شوک قیمتی را تشدید میکند. بنابراین وقتی دامپهای مکرر در بازار ایجاد شود، اعتماد سرمایهگذاران خدشهدار خواهد شد. این روند میتواند در درازمدت مانع از جذب سرمایههای جدید به بازار شود و رشد بازار را مختل کند.
دستکاری بازار توسط نهنگها
وقتی نبض بازار در اختیار سرمایهگذاران بزرگ قرار بگیرد و آنها بتوانند دامپها را به طور مکرر اجرا کنند، این خطر وجود دارد که آنها در هر شرایطی بازار و روند منطقی آن را دستکاری کنند.
از بین رفتن نقدینگی بازار
با وقوع دامپ، بسیاری از خریداران برای جلوگیری از ضررهای بیشتر به سرعت از بازار خارج میشوند. این اتفاق تامین نقدینگی بازار را با مشکل مواجه خواهد کرد.
راههای جلوگیری از دامپ چیست؟
برای آنکه بتوانیم دامپها را شناسایی و از افتادن در تله آنها جلوگیری کنیم، لازم است مهارتهای تحلیلی خود را تقویت کنیم. در ادامه ۹ مهارت مهم برای جلوگیری از ورود به دامپ بیان شدهاند:
لازم است قبل از خرید هر دارایی، با استفاده از مهارتهای تحلیل فاندامنتال و تکنیکال، مطمئن شویم که پروژه یا دارایی از پشتوانه قوی، تیم توسعهدهنده معتبر و اهداف شفاف برخوردار است.
بهتر است اگر پروژهای مشکوک به نظر میرسد و اطلاعات شفافی درباره آن وجود ندارد، به سمت آن نرویم.
یکی از ابتداییترین مهارتها این است که نباید به پروژهها و کوینهایی که بهطور ناگهانی و بدون دلیل مشخص رشد میکنند، اعتماد کنیم. رشد قیمت بدون دلیل منطقی همیشه خطرناک است.
همیشه مدیریت سرمایه داشته باشیم و به پرتفوی معاملاتی خود تنوع بدهیم.
بهتر است فعالیت نهنگها (دارندگان مقادیر زیاد از یک ارز) را دائما زیر نظر داشته باشیم. پلتفرمهایی مثل Whale Alert یا ابزارهای مشابه منبع خوبی برای شناسایی نهنگها هستند.
بهتر است وقتی قصد ورود به معامله یا خروج از معامله را داریم، به صورت پلهای این کار را انجام دهیم در اثر نوسانات ناگهانی ضرر نکنیم. علاوه بر این هیچگاه نباید در اوج قیمت و تنها بهدلیل جو روانی بازار خرید کنیم. بهتر است صبر کنیم تا قیمتها به ثبات برسند.
در زمان رشد یا سقوط ناگهانی قیمتها، نباید عجولانه رفتار کنیم و باید ضمن در نظر گرفتن هیجانات مثبت و منفی، تحلیل و منطق را هم چاشنی کار کنیم.
بهتر است از ابزارهای مدیریت ریسک استفاده کنیم تا در صورت کاهش شدید قیمت، جلوی ضرر بیشتر گرفته شود.
ضمنا نباید دنبال کردن اخبار و رویدادهای مهم بازار را فراموش کنیم. دامپ علاوه بر ترفند سرمایهگذاران بزرگ ممکن است در اثر عوامل خارجی بازار مانند ممنوعیتها، اخبار منفی یا تصمیمات دولتها نیز ایجاد شود.
جمع بندی مقاله دامپ چیست:
در ابتدای این مقاله ضمن پاسخ به سوال دامپ چیست، مراحل ایجاد آن را بررسی کردیم. سپس به سراغ نشانههای شناسایی دامپ رفتیم و پس از آن ضمن بررسی نمونههای واقعی این پدیده در بازارهای مالی، خطرات آن را بیان کردیم. به طور کلی باید توجه داشته باشیم که در بسیاری از موارد هر دامپ(Dump) به دنبال یک دامپ(Pump) ایجاد شده است و قسمت دوم یک ترفند برای سود سرمایهگذاران بزرگ و ضررهای هنگفت سرمایهگذاران کوچک است.
تیم تحریریه کدام بروکر، گروهی از نویسندگان و تحلیگران برجسته بازارهای مالی را شامل میشود که سالها است در حوزههای مختلف مالی مانند فارکس، ارزهای دیجیتال و بازار بورس و سهام فعالیت میکنند. اعضای تیم ما با تجربههای بالایی که طی این مدت در انجام معاملات و تحلیل به دست آوردهاند، میتوانند محتوایی کاربرپسند، منحصربهفرد، حرفهای و کاربردی تهیه کنند.