فناوری بلاک چین چیست و چه کاربردی دارد؟

بلاک چین چیست؟

فناوری بلاکچین به‌عنوان یک مکانیسم پایگاه داده پیشرفته عمل می‌کند که امکان به اشتراک‌گذاری شفاف اطلاعات در یک شبکه را ارائه می‌دهد. این پایگاه داده، اطلاعات را در بلوک‌هایی ذخیره می‌کند که در یک زنجیره به یکدیگر متصل شده‌اند. بنابراین، می‌توان بلاکچین را یک دفتر کل غیرقابل تغییر برای ثبت و ردیابی سفارش‌ها، پرداخت‌ها، حساب‌ها و سایر تراکنش‌ها معرفی کرد.

تاریخچه بلاک چین

گرچه ایده بلاکچین به سال‌ها پیش برمی‌گردد، اما معرفی اصلی این مفهوم به سال ۲۰۰۹ برمی‌گردد، زمانی‌که بیت کوین به بازار عرضه شد. در سال ۱۹۹۱، زنجیره‌ای از بلوک‌های امن رمزنگاری شده برای اولین بار توسط استوارت هابر و دبلیو اسکات استورنتا معرفی شدند. ۷ سال بعد، یک دانشمند به نام نیک سابو، برای ایجاد یک ارز دیجیتال غیرمتمرکز تلاش کرد.

درنهایت، در سال ۲۰۰۸، شخصی با نام مستعار ساتوشی ناکاماتو، کاغذ سفیدی را منتشر کرد که اولین مدل بلاکچین بود. این فرد برای اولین بار در سال ۲۰۰۹، بلاک چین را به‌عنوان یک دفتر کل برای تراکنش‌های انجام شده با بیت کوین پیاده‌سازی کرد. پس از مدتی، فناوری بلاکچین از ارز دیجیتال گسترش یافته و فرصت‌های بیشتری برای معاملات مالی و فعالیت‌های دیگر ایجاد کرد.

 بلاک چین چگونه کار می‌کند؟

مکانیزم بلاک چین کمی پیچیده به‌نظر می‌رسد، اما بیایید نگاهی به عملکرد این فناوری به زبان ساده داشته باشیم. اولین مفهوم برای درک عملکرد بلاکچین، بررسی تراکنش‌ها است. تراکنش‌ها حرکت دارایی‌های دیجیتالی را از یک طرف به طرف دیگر شبکه نشان می‌دهند. این تراکنش‌ها، به‌عنوان یک بلوک داده در این شبکه ثبت می‌شوند و حاوی اطلاعات جزئی هستند. از جمله این اطلاعات می‌توان به افراد معامله، زمان، شرایط و سایر جزئیات اشاره کرد.

شرکت‌کنندگانی که در شبکه بلاکچین فعالیت دارند، باید اعتبار هر تراکنش را تایید کنند. بسته به نوع شبکه، قوانین توافق می‌تواند متفاوت باشد. پس از توافق شرکت‌کنندگان برای تایید یک تراکنش، تراکنش‌های روی بلاک چین در بلوک‌هایی، مانند صفحات یک دفتر کل نوشته می‌شوند. همراه با تراکنش‌ها، یک هش رمزنگاری به بلوک جدید اضافه می‌شود. این هش به‌عنوان یک زنجیره عمل می‌کند که بلوک‌ها را به هم پیوند می‌دهد. اگر محتویات بلوک به‌طور عمدی یا ناخواسته اصلاح شود، مقدار هش هم تغییر خواهد کرد.

بنابراین، بلوک‌ها و زنجیره‌ها به هم متصل می‌شوند. هر بلوک جدید، کل بلاکچین را تقویت و درنهایت مانند بلوک‌های مورد استفاده برای ساختن یک برج عمل می‌کنند. شما فقط می‌توانید بلوک‌ها را روی هم قرار دهید، اگر یک بلوک را از وسط برج بردارید، کل برج از بین می‏رود.

پروتکل‌های بلاک چین

پروتکل بلاک چین به انواع مختلفی از پلتفرم‌های بلاکچینی اشاره دارد که برای توسعه این فناوری کاربرد دارند. هر یک از این پروتکل‌ها، اصول اولیه بلاکچین را متناسب با کاربردی که لازم است، تغییر می‌دهد. چند نمونه از پروتکل‌های بلاکچین را درادامه معرفی می‌کنیم:

• Hyperledger: این پروتکل یک پروژه منبع باز است که مجموعه‌ای از ابزارها را ارائه می‌دهد. شرکت‌ها می‌توانند از این پروتکل برای ساخت سریع و موثر برنامه‌های بلاکچین خصوصی استفاده کنند. هایپرلجر، یک چارچوب مدولار و همه منظوره است که ویژگی‌های مدیریتی و کنترل دسترسی منحصر به‌فردی ارائه می‌دهد.
• اتریوم: اتریوم یک پلتفرم بلاکچین منبع باز غیرمتمرکز است که افراد می‌توانند از آن برای ساخت برنامه‌های بلاکچین عمومی استفاده کنند. Ethereum Enterprise هم برای استفاده‌های تجاری طراحی شده است تا شرکت‌ها بتوانند به‌سرعت برنامه‌های مقیاس‌پذیری برای انتقال دارایی‌های دیجیتال را ایجاد کنند.
• Corda: کوردا هم یکی دیگر از پروژه‌های منبع باز بلاکچین است که برای اهداف تجاری طراحی شده است. با Corda، می‌توانید شبکه‌های بلاکچینی بسازید که برروی حفظ حریم خصوصی تمرکز دارند. فناوری قرارداد هوشمند در این پروتکل برای انجام معاملات مستقیم بسیار پرکاربرد است.
• Quorum: این پروتکل منبع باز از اتریوم مشتق شده است. از این پروتکل به‌طور ویژه برای استفاده در یک شبکه بلاک چین خصوصی، که در آن تنها یک عضو تمام نودها را دارد، استفاده می‌شود. همچنین، این پروتکل در بلاکچین کنسرسیوم هم کاربرد دارد.

این ۴ مورد، جزو مهم‌ترین پروتکل‌های بلاکچین محسوب می‌شوند. سایر پروتکل‌ها هم وجود دارند، مانند مالتی چین که ویژگی‌های متفاوتی ارائه می‌دهند.

 مزایا و معایب بلاکچین

فناوری بلاکچین، مزایایی ارائه می‌دهد که در هیچ از سیستم‌های ذخیره‌سازی سنتی دیده نمی‌شوند. این مزایا باعث شده‌اند تا روز به روز به محبوبیت این فناوری افزوده شود، برخی از مهم‌ترین مزایای بلاک چین را درادامه بررسی می‌کنیم:

• شفافیت: بلاکچین غیرمتمرکز است، به این معنا که به هر عضوی از شبکه اجازه می‌دهد تا داده‌های ثبت شده را بررسی کرده و آنها را تایید کند. این فناوری به هر کسی اجازه می‌دهد تا تمام تراکنش‌های انجام شده در بلاک چین را در زمان واقعی ببیند. این ویژگی باعث ایجاد شفافیت و اعتماد در بین کاربران می‌شود.
• غیرقابل تغییر: فناوری بلاکچین از تغییرناپذیری پشتیبانی می‌کند، به این صورت که داده‌های ثبت‌شده در آن پاک یا جایگزین نمی‌شوند. این ویژگی از هرگونه دستکاری جلوگیری می‌کند. درنتیجه، بلاکچین به شبکه‌ای عالی برای ذخیره داده‌ها تبدیل شده است.
• آزادی بیان: آزادی بیان در بلاکچین به‌معنای عدم سرکوب فعالیت در آن است. به این معنی که مهم نیست چه کسی می‌تواند از شبکه استفاده کند یا چه هدفی برای استفاده از آن دارد. بلاک‌چین‌ها، به‌ویژه بلاک‌چین‌های عمومی، بدون هرگونه سانسور هستند، چراکه تحت کنترل مقامات مرکزی یا دولت‌ها قرار ندارند.
• قابلیت ردیابی: فناوری بلاکچین به‌گونه‌ای طراحی شده است که به ردیابی منشا یک دارایی کمک می‌کند. این فناوری با ارائه مدرک، سوابق را ردیابی کرده و درصورت بروز هرگونه مشکل، آن را برطرف می‌کند.
• کاهش کارمزد تراکنش‌ها: شبکه‌های بلاکچین، امکان تایید و اعتبارسنجی تراکنش‌ها بدون نیاز به شخص ثالث یا واسطه را فراهم می‌کنند. این ویژگی، تاحد زیادی به کاهش هزینه‌های تراکنش کمک می‌کند.
• امنیت: شبکه‌های بلاکچین چندین لایه امنیتی ارائه می‌دهند. هر فردی که به شبکه می‌پیوندد یک شماره شناسایی منحصر به‌فرد دارد که می‌تواند صحت تراکنش‌ها را تایید کند. از طرف دیگر، هر تراکنشی که اجرا می‌شود برای اعتبارسنجی به اعضای شبکه نیاز دارد. این شرایط امنیت بالایی برای تمامی معاملات و تراکنش‌های شبکه ایجاد می‌کند.

تا به اینجا درمورد مزایای بلاک چین مطالعه کردید، اما درادامه لیستی از معایب این فناوری را مطالعه خواهید کرد:

• هزینه اجرایی بالا: اگرچه بلاکچین هزینه‌ها را برای کاربران کاهش می‌دهد، اما اجرای آن برای شرکت‌ها به هزینه‌ بالایی نیاز دارد. این موضوع به‌تنهایی مانع پذیرش گسترده این فناوری در بین شرکت‌ها می‌شود.
• کارایی: در مقایسه با پایگاه داده‌های معمولی یا سنتی، به نظر می‌رسد که بلاکچین بسیار کندتر است. برای مثال، اضافه کردن یک بلوک جدید در این شبکه ممکن است حدود ۱۰ دقیقه طول بکشد.
• اصلاح داده‌ها: تغییرناپذیری داده‌ها در شبکه بلاکچین می‌تواند یک مانع بزرگ باشد. زمانی‌که اشتباهی رخ دهد، فرآیند بازنویسی کد بسیار وقت‌گیر و هزینه‌بردار خواهد بود.
• مصرف انرژی بالا: یکی از موانع اصلی استفاده از این فناوری مصرف انرژی قابل توجه آن است. خود شبکه بیت کوین به‌تنهایی انرژی زیادی مصرف می‌کند، حتی می‌توان گفت که انرژی مصرفی آن با برق مورد نیاز کشورهایی مانند دانمارک و ایرلند یکسان است.
• کلیدهای خصوصی: هر کاربر بلاک چین یک کلید خصوصی دارد که به آنها امکان دسترسی به دارایی‌ها و داده‌های خود را می‌دهد. این کلیدها باید به‌خوبی نگهداری شوند، درصورت از دست دادن این کلیدها، بازیابی آنها تقریبا غیرممکن است.
• پتانسیل برای فعالیت‌های غیرقانونی: بلاکچین حریم خصوصی را حفظ می‌کند، اما از طرف دیگر می‌تواند بستر مناسبی برای فعالیت‌های غیرقانونی فراهم کند.

با این اوصاف می‌توان گفت که بلاکچین مانند یک شمشیر دو لبه عمل می‌کند. این فناوری مزایای متعددی برای بسیاری از کاربران و شرکت‌ها دارد، اما این مزایا همراه با یک سری معایب هستند که آنها را بررسی کردیم.