مداخله ارزی چیست؟
مداخله ارزی یک فرایند بسیار حساس و خطرناک است که در برخی مواقع خاص به صورت عمده توسط بانک‌های مرکزی انجام می‌شود. برای مثال آمریکا، چین را به کاهش بیش از حد ارزش پول ملی خود برای به‌صرفه‌تر کردن صادرات متهم می‌کرد. اگر مداخله ارزی در یک کشور زیاد انجام شود، اطمینان بازار به پول ملی آن کشور از بین می‌رود و شرایط اقتصادی در آن کشور پیچیده‌تر می‌شود.
ارز ها در بازار های مالی نیز تاثیر گذار هستند. بازار فارکس دارای نمادهایی است که از دو طرف تشکیل شده‌اند. برای مثال نماد EUR/USD که ارزش یورو در برابر دلار را به ما می‌دهد. در این نماد به ارز اول در سمت چپ یعنی یورو (EUR) ارز پایه یا Base Currency گفته می‌شود. برای کسب اطلاعات بیشتر مقاله ارز پایه در فارکس چیست؟ را مطالعه کنید.
یکی از مهم‌ترین نمونه‌های مداخله ارزی در کشورمان ایران اتفاق می‌افتد. تقریباً ما تنها کشوری هستیم که چند نرخ ارز داریم، همچنین گاهی بانک مرکزی برای جلوگیری از کاهش ارزش پول ملی در برابر دلار، شروع به ارائه دلار در بازار می‌کند. عموماً مداخله ارزی با چنین اهدافی فقط درمان‌های کوتاه مدت است و در بلند مدت سبب ضربه‌های بزرگ به اقتصاد یک کشور می‌شود. کشورهایی که اقتصاد شفاف و پویایی را دارند به‌جز در دوره‌های کم و کوتاه مدت آن‌هم با تاثیرگذاری بسیار پایین، هیچ‌گاه مداخله ارزی در بازار انجام نمی‌دهند.
انواع مداخلات ارزی
انواع مختلفی از مداخله ارزی وجود دارد که بانک‌های مرکزی برای رسیدن به هدف مورد نظر خود، از آن‌ها استفاده می‌کنند که در ادامه آن‌ها را شرح خواهیم داد.
انواع مداخلات ارزی عبارت اند از:
- مداخله خبری یا کلامی؛
- مداخله عملی؛
- مداخله ترکیبی؛
- مداخله عقیم.
در ادامه هر یک از مداخله های ارزی را بررسی می کنیم:
مداخله خبری یا کلامی
در این مدل هیچ مسئله مالی رخ نمی‌دهد، بلکه بانک مرکزی با ارائه اخبار و پیش‌بینی‌ها از وضعیت اقتصادی سعی دارد تا دیتای مدنظر خود را به سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی بدهد و در نتیجه ذهن بازار را به سمت عدد مد نظر خود هدایت کند.
مداخله عملی
در مداخله عملی، عملاً بانک مرکزی با ذخایر ارزی خود وارد بازار می‌شود و اقدام به خرید و فروش می‌کند. این نهاد چه بخواهد قیمت یک ارز را بالا بیاورد و چه پایین، در همان جهت خرید و فروش را با بلوک‌های مالی سنگین انجام می‌دهد تا بازار به قیمت مد نظر بانک برسد و سپس آنجا بازار را تثبیت می‌کند.
مداخله ترکیبی
مداخله ترکیبی یا هماهنگ به انجام مداخله عملی و کلامی به صورت همزمان اشاره دارد، مثلاً اگر بانک مرکزی می‌خواهد ارزش ارز خود را در برابر دلار بالا ببرد، شروع به انتشار اخبار خوب اقتصادی در راستای تقویت ارز ملی می‌کند و همزمان با کنترل قیمت ارز خود سعی می‌کند ارزش آن را حفظ کند.
مداخله عقیم
مداخله عقیم به مداخله‌ای گفته می‌شود که روی روند اقتصادی داخل کشور اثر نگذارد. فرض کنید در ایران، بانک مرکزی نگران افزایش قیمت دلار در برابر ریال است. برای جلوگیری از چنینی مسئله‌ای، ارز دلار را برای مثال با قیمت ارزان‌تر در بازار می‌فروشد تا به صورت همزمان بتواند ارزش دلار را در برابر پول ملی خود کم کند و ارزش پول ملی خود را بالا ببرد.
